Hitit Dönemi Heykelleri

1
14512
Diskus başlıklı kadın heykel başı

A) Eski Hitit Krallık Çağı Dönemi (M.Ö. 1660-1470/60)

Eski Hitit Krallık Döneminden taş yontu ve maden eserler bugüne çok sayıda ulaşmamıştır. Bu çağın maden eserleri daha çok Güneydoğu Anadolu kökenli yapı- adak çivilerinin oluşturduğu eserlerdir. Bunların görünümleri birbirlerine benzerler. Yassı ve üst kısımları stilize insan biçimlidir. Alt kısımları ise çivi gibi bir yere saplamak, çakmak için yapılmıştır. Bunlar çoğunlukla Hitit yapı ritüelleri ile ilgilidir.

1- Metal Eserler:

Altın Varak Kaplı tanrı heykelciği
Altın Varak Kaplı tanrı heykelciği

Katalog No: 1

Eserin Adı: Altın Varak Kaplı tanrı heykelciği

Cinsi: metal

Buluntu Yeri: satın alma yolu ile müzeye getirilmiş.

Bulunduğu Müze: Önasya Eserleri Müzesi, Berlin

Dönemi ve Tarihi: M.Ö. 18-16. Yüzyıl

Kaynakça: Darga A.M., Hitit Sanatı, Akbank Kültür Ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1992.

Tanımı:  Üst kısmı stilize insan şeklinde yassı çivi. Stilize insan figürü; başında sivri bir başlık, gözler iri badem göz, burun iri betimlenmiştir. Dudaklar kapalı ve belirgin işlenmiştir. Gövde basit bırakılmış ve kollar iki yana açıktır.

Yapı- Adak Çivisi
Yapı- Adak Çivisi

Katalog No: 2

Eserin Adı: Yapı- Adak Çivisi

Cinsi: metal

Buluntu Yeri: Doğanşehir

Bulunduğu Müze: Şark Eserleri Müzesi, İstanbul

Dönemi ve Tarihi: M.Ö. 18- 16. Yüzyıl

Kaynakça: Darga A.M., Hitit Sanatı, Akbank Kültür Ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1992.

Tanımı:  Tanrı heykelciği biçimli  yassı adak çivi. Stilize insan figürü; başında sivri bir başlık, gözler derinde , burun iri betimlenmiştir. Dudaklar kapalı ve belirgin işlenmiştir. Gövde basit bırakılmış ve kollar iki yandadır.

Yapı- Adak Çivisi
Yapı- Adak Çivisi

Katalog No: 3

Eserin Adı: Yapı – Adak Çivisi

Cinsi: metal

Buluntu Yeri: Arapkir

Bulunduğu Müze: Tübingen Üniversitesi Özel Koleksiyonı

Dönemi ve Tarihi: M.Ö. 18- 16. Yüzyıl

Kaynakça: Darga A.M., Hitit Sanatı, Akbank Kültür Ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1992.

Tanımı:  Tanrı heykelciği biçimli  yassı adak çivi. Stilize insan figürü; başında sivri bir başlık, gözler derinde , burun iri betimlenmiştir. Gövde diğerlerine göre daha ayrıntılı işlenmiştir. Kollar dirsekten bükülerek tasvir edilmiştir. Alt ucu yine sivri bırakılmıştır.

Yapı - Adak Çivisi
Yapı – Adak Çivisi

Katalog No: 4

Eserin Adı: Yapı – Adak Çivisi

Cinsi: metal

Buluntu Yeri: Belli değil

Bulunduğu Müze: Özel koleksiyon

Dönemi ve Tarihi: M.Ö. 18- 16. Yüzyıl

Kaynakça: Darga A.M., Hitit Sanatı, Akbank Kültür Ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1992.

Tanımı:  Tanrı heykelciği biçimli  yassı adak çivi. Stilize insan figürü; başında sivri bir başlık, gözler derinde , burun iri betimlenmiştir. Gövde diğerlerine göre daha ayrıntılı işlenmiştir. Kollar dirsekten bükülerek tasvir edilmiştir. Alt ucu yine sivri bırakılmıştır.

Tanrı Heykelciği
Tanrı Heykelciği

Katalog No: 5

Eserin Adı: Tanrı Heykelciği

Cinsi: Bronz

Boyutu: 11,4 sm.

Buluntu Yeri: Dövlek

Bulunduğu Müze: Anadolu Medeniyetler Müzesi, Ankara

Dönemi ve Tarihi: M.Ö. 18- 16. Yüzyıl

Kaynakça: Darga A.M., Hitit Sanatı, Akbank Kültür Ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1992.

Tanımı: Sivri başlığın ve yanlarında ileri çıkık boynuzları tanrı imajına vurgu yapmaktadır. Tanrı, yürüyüş pozisyonunda ve sol ayağı ileride betimlenir. Kollarından biri yukarı kalkıkken diğeri ileri doğru hamle yapmaktadır. Elindeki bir nesneyi atış için hazır konumda gösterilmiştir. Ayaklarının uçları kalkıktır. Ayak ve kolların hareketi ile frontaliteden ayrılarak heykel derinlik kazanmıştır. Üzerinde Hitit Tanrı kabartmaları ile örtüşen kısa tunika vardır. Fiziki özellikleri ise; kafa tüm vücuda hakim, boyun kalın ve güçlü, vücut şekli üçgen verilmiştir.

Tanrı Heykelciği
Tanrı Heykelciği

Katalog No: 6

Eserin Adı: Tanrı Heykelciği

Cinsi: Bronz

Boyutu: 14,5 s m.

Buluntu Yeri: Konya

Bulunduğu Müze: Tübingen Üniversitesi Özel koleksiyonu

Dönemi ve Tarihi: M.Ö. 18- 16. Yüzyıl

Kaynakça: Darga A.M., Hitit Sanatı, Akbank Kültür Ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1992.

Tanımı: Dövlek’te bulunan tanrı heykelciğine çok benzemekle birlikte yapımı stili ile taşra işidir. Yine sivri başlık, kısa tunika şeklinde betimlenmiştir. Kol ve bacaklar hareketli işlenmiştir.

Gümüş geyik ritonu
Gümüş geyik ritonu

Katalog No: 7

Eserin Adı: Gümüş geyik ritonu

Cinsi: Gümüş

Boyutu: 17 s m.

Buluntu Yeri: Bilinmiyor

Bulunduğu Müze: Norbert Schimmel  koleksiyonu

Dönemi ve Tarihi: M.Ö. 16. Yüzyıl

Kaynakça: Darga A.M., Hitit Sanatı, Akbank Kültür Ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1992.

Tanımı: Kült kabıdır. Bu ritonlar iki parça halinde yapılmıştır. Baş ve protom kısmı birbirlerine eklenerek bir bütün oluşturmuştur. Ekleme yeri bezekli bir şerit ile işlenmiştir. Detaylı bir işçilik kullanılmıştır.

2- Pişmiş Toprak Heykeller:

Eski Hitit Krallık çağında rölyefli kült kaplarına koşut olarak işmiş toprak kült heykelciklerinin de geliştiğini görmekteyiz. Bu heykelciklerde hayvan figürünün çokluğuna karşın insan betimi azdır.

Pişmiş toprak boğa ritonları
Pişmiş toprak boğa ritonları

Katalog No: 8

Eserin Adı: Pişmiş toprak boğa ritonları

Cinsi: Pişmiş toprak

Boyutu: 90 cm.

Buluntu Yeri: Boğazköy- Büyükkale

Bulunduğu Müze: Anadolu Medeniyetler Müzesi, Ankara

Dönemi ve Tarihi: M.Ö. 16. Yüzyıl

Kaynakça: Darga A.M., Hitit Sanatı, Akbank Kültür Ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1992.

Tanımı: Törensel ritüel kabı. Çift Boğa betimi. Ayakta durur şekilde betimlenmiştir. Tüm boğa betimlerinin beden kısımları et kırmızısı ve ya kırmızıya kaçan kahverengi rengindedir, üzerleri açkılıdır. Boğa betiminin ağız deliklidir. Ayrıntıları belli etmek için beyaz rengi kullanmışlardır. Üst kısımlarımda ise libasyon-  sıvı dökebilmek için bir ağız vardır. Betimleri oldukça gerçekçidir.   Hitit Mitolojisindeki Hurri ve Şerri oldukları düşülmektedir.

Pişmiş toprak boğa başı
Pişmiş toprak boğa başı

Katalog No: 9

Eserin Adı: Pişmiş toprak boğa başı

Cinsi: Pişmiş toprak

Boyutu: Ortalama 90 cm.

Buluntu Yeri: Tokat

Bulunduğu Müze: Anadolu Medeniyetler Müzesi, Ankara

Dönemi ve Tarihi: M.Ö. 16. Yüzyıl

Kaynakça: Darga A.M., Hitit Sanatı, Akbank Kültür Ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1992.

Tanımı: Törensel ritüel kabı. Boğa başı betimi. Baş cepheden dik betimlenmiştir. Rengi et kırmızısıdır ve açkılıdır. Anatomisi gerçek bir boğaya benzemektedir. Gerçekçi yapılmıştır. Boynuz ve diğer detaylarda beyaz renk kullanılmıştır.

Pişmiş toprak aslan ritonu
Pişmiş toprak aslan ritonu

Katalog No: 10

Eserin Adı: Pişmiş toprak aslan ritonu

Cinsi: Pişmiş toprak

Boyutu: 15.5 cm yüksekliğinde 25.3 cm genişliğindedir.

Buluntu Yeri: Boğazköy- Ambarlıkaya

Bulunduğu Müze: Anadolu Medeniyetler Müzesi, Ankara

Dönemi ve Tarihi: M.Ö. 16. Yüzyıl

Kaynakça: Darga A.M., Hitit Sanatı, Akbank Kültür Ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1992.

Tanımı: Dört ayağı üzerinde, ağzı açık, saldırı anında betimlenmiştir. Kulakları eksiktir. Toprak kırmızısı renginde ve açkılıdır. Beden üzerinde anatomik ayrıntılara önem verilmiş ve işlenmiştir. Baş ve yele kısmı ince işlenmiştir. Yele tüyleri stilize verilmiştir, yele kabartma tekniği ile bedenden ayrılmıştır. Gözler kakma olarak yapılmıştır. Diğer riton kapları gibi sırtta libasyon için bir açıklık ve ağızda delik olarak yapılmıştır. Eski Hitit Dönemine tarihlenmektedir.

Stilize koç ritonu
Stilize koç ritonu

Katalog No: 11

Eserin Adı: Stilize koç ritonu

Cinsi: Pişmiş toprak

Buluntu Yeri: Ilıca Hitit Nekropolü

Bulunduğu Müze: Anadolu Medeniyetler Müzesi, Ankara

Dönemi ve Tarihi: Eski Hitit Krallık Dönemi

Kaynakça: Darga A.M., Hitit Sanatı, Akbank Kültür Ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1992.

Tanımı: Dört ayağı üzerinde, silindirik gövdeli, stilize koç ritonu. Üstten tek kulplu olarak yapılmıştır. Gövdenin üst bölümünde libasyon için bir ağız bırakılmıştır. Baş kısımda ağız delik olarak yapılmıştır. Kült kabıdır.

Boğa ritonları
Boğa ritonları

Katalog No: 12

Eserin Adı: Boğa ritonları

Cinsi: Pişmiş toprak

Buluntu Yeri: İnandıktepe

Bulunduğu Müze: Anadolu Medeniyetler Müzesi, Ankara

Dönemi ve Tarihi: Eski Hitit Krallık Dönemi

Kaynakça: Darga A.M., Hitit Sanatı, Akbank Kültür Ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1992.

Tanımı: üç farklı boy boğa betimi yapılmıştır. Üçü de ayakta betimlenir. Renkleri parlak et kırmızısıdır ve parlak açkı kullanılmıştır. Gözlerde beyaz renk ayrıntı için kullanılmıştır. Boynuzlar beden ile aynı renk bırakılmıştır. Boğalar gerçekçi betimlenmiştir.

B)Yeni Hitit Krallığı ( Büyük Hitit Krallığı) Çağı ( M.Ö. 1470-1190)

Bu dönemde ki heykeller, daha çok mimari parçalarla bağlantılı eserler ya da kaya üzerinde ki rölyefler şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Bunların dışında ise; birkaç kabartmalı kaide, stel ve kült tekneleri mevcuttur. Özellikle insan betimli heykel sayısı çok azdır.

Başı olmayan taş heykel
Başı olmayan taş heykel

Katalog No: 13

Eserin Adı: Başı olmayan taş heykel

Cinsi: Taş- Kalker

Boyu: 2.10 m

Buluntu Yeri: Alacahöyük

Bulunduğu Müze: Alacahöyük Müzesi, Çorum

Dönemi ve Tarihi: Yeni Hitit Krallık Dönemi

Kaynakça: Darga A.M., Hitit Sanatı, Akbank Kültür Ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1992.

Tanımı: Başı olmayan tanrı ya da kral heykeli. Beden tam plastik işlenmiştir. İnsan boyunu aşar. Erkek heykelidir. Heykel uzun bir manto ile betimlenmiştir. Manto öne kıvrık sol kolu kapatmaktadır. Öne yönelen sağ kol ise manto altından hissedilir. Heykelin arka kısmı pek işlenmemiştir.

Diskus başlıklı kadın heykel başı
Diskus başlıklı kadın heykel başı

Katalog No: 14

Eserin Adı: Diskus başlıklı kadın heykel başı

Cinsi: Chlorit taş

Boyu: Yükseklik 16 sm

Buluntu Yeri: Boğazköy

Bulunduğu Müze: Boğazköy Müzesi, Çorum

Dönemi ve Tarihi: Yeni Hitit Krallık Dönemi

Kaynakça: Darga A.M., Hitit Sanatı, Akbank Kültür Ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1992.

Tanımı: Başta hale şeklindeki şapka oldukça harap olmuştur ve kulakların arkasından başa oturtulmuştur. Gözler iri badem göz şeklinde işlenmiş ve göz altı torbaları verilmiştir. Kulaklar iri ve volüt şeklinde betimlenir. Burun güçlü ve geneksel Hitilerle karakterize olmuş şekilde yapılmıştır. Dudaklar hafif gülümser şekilde verilmiş ve dudak çizgileri belirgindir. Büyük kraliçe betimi olabilir.

Diskus başlıklı oturan tanrıça
Diskus başlıklı oturan tanrıça

Katalog No: 15

Eserin Adı: Diskus başlıklı oturan tanrıça

Cinsi: Bronz

Buluntu Yeri: Alacahöyük

Bulunduğu Müze: Anadolu Medeniyetler Müzesi, Ankara

Dönemi ve Tarihi: Yeni Hitit Krallık Dönemi

Kaynakça: Darga A.M., Hitit Sanatı, Akbank Kültür Ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1992.

Tanımı: Oturur şekilde betimlenmiş kadın heykeli. Heykel izleyiciye bakar pozisyondadır. Başında geniş hale eklinde bir şapka alından itibaren tüm başı örter. Gözler kapalı, burun karakteristik Hitit özellikli burundur. Giyimli betimlenmiş, üzerine yapışan uzun bir elbise üzerinde dökümlü kumaş vardır. Oturur pozisyonda betimlenir.

Oturan tanrıça heykelciği
Oturan tanrıça heykelciği

Katalog No: 16

Eserin Adı: Oturan tanrıça heykelciği

Cinsi: Altın

Buluntu Yeri: Boğazköy

Bulunduğu Müze: Anadolu Medeniyetler Müzesi, Ankara

Dönemi ve Tarihi: Yeni Hitit Krallık Dönemi

Kaynakça: Darga A.M., Hitit Sanatı, Akbank Kültür Ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1992.

Tanımı: Oturur şekilde , Heykel izleyiciye bakar pozisyondadır. Başında geniş hale eklinde bir şapka alından itibaren tüm başı örter. Gözler badem şeklinde, burun karakteristik Hitit özellikli burundur. Sağ kol içe kıvrık gösterilmiştir. Ayaklar yere değmez. Koruyucu ya da onurlandırıcı amaç için kullanılmış olabilir.

Diskus başlıklı minyatür oturan tanrıça
Diskus başlıklı minyatür oturan tanrıça

Katalog No: 17

Eserin Adı: Diskus başlıklı minyatür oturan tanrıça

Cinsi: Altın

Buluntu Yeri: Sarıoğlan- Çiftlik köyü, Kayseri

Bulunduğu Müze: Kayseri Müzesi- Kayseri

Dönemi ve Tarihi: Yeni Hitit Krallık Dönemi

Kaynakça: Darga A.M., Hitit Sanatı, Akbank Kültür Ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1992.

Tanımı: Oturur şekilde ve kucağında çocuk tutar şekilde betimlenmiştir. Bu buluntular çoğunlukla duvar içinde spoli şekilde bulunmuştur.

Tanrı heykelciği
Tanrı heykelciği

Katalog No: 18

Eserin Adı: Tanrı heykelciği

Cinsi: Bronz

Buluntu Yeri: Doğantepe, Amasya

Bulunduğu Müze: Amasya Müzesi, Amasya

Dönemi ve Tarihi: Yeni Hitit Krallık Dönemi

Kaynakça: Darga A.M., Hitit Sanatı, Akbank Kültür Ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1992.

Tanımı: Sivri başlıklı erkek heykeli. Kol ve Bacakları eksiktir. Yüz dolgun, gözler derin ve badem şeklinde, kaş kemeri belirgin, burun karakteristiktir. Kulaklar iridir. Üst vücut çıplak değil dar bir giysi vardır. Bunu boyunda ki v çizgiden anlarız. , alta kısım kısa ince işçilikli bir etekle gösterilmiştir. Vücut anatomisi önceye göre daha başarılıdır.

Ayakta Tanrı heykelciği
Ayakta Tanrı heykelciği

Katalog No: 19

Eserin Adı: Ayakta Tanrı heykelciği

Cinsi: Bronz

Buluntu Yeri: Boğazköy

Bulunduğu Müze: Doğu Eserleri Müzesi. Berlin

Dönemi ve Tarihi: Yeni Hitit Krallık Dönemi

Kaynakça: Darga A.M., Hitit Sanatı, Akbank Kültür Ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1992.

Tanımı: Başlık kısmı eksiktir. Sol kol eksiktir. Sağ kol ise dirsekten öne doğru bükülmüş hamle yapar gibi betimlenmiştir. Üst vücut çıplak değil dar bir gömlek vardır boyunda ki v kıvrım gömleği hissettirir , altta ise Hitit kabartmalarından da bildiğimiz klasik kıyafet vardır.

Güneş Tanrıçası
Güneş Tanrıçası

Katalog No: 20

Eserin Adı: Güneş Tanrıçası

Cinsi: Altın

Buluntu Yeri: Anadolu

Bulunduğu Müze: Norbert Schimmel Kolekksiyonu

Dönemi ve Tarihi: Yeni Hitit Krallık Dönemi

Kaynakça: Darga A.M., Hitit Sanatı, Akbank Kültür Ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1992.

Tanımı: aslan ayaklı tahtında oturan tanrıça betimi. Eserin büyük bir kısmını başında taşıdığı haleli şapka kaplamaktadır. Başlık alından itibaren tüm kafayı kaplar. Yüz karakteristik Hitit tipi özellikleri taşımaktadır. Kulaklarında iri halkalar takılıdır. Ayaklarına dek giyiniktir. Kucağında muhtemelen oğlunu tutmaktadır. Çocuk ellerini göğsünde bağlar pozisyonda betimlenir.  En güzel örneklerdendir.

Dağ Tanrısı heykelciği
Dağ Tanrısı heykelciği

Katalog No: 21

Eserin Adı: Dağ Tanrısı heykelciği

Cinsi: fildişi

Boyut: 3,6 sm

Buluntu Yeri:Boğazköy

Bulunduğu Müze: Anadolu Medeniyetler Müzesi, Ankara

Dönemi ve Tarihi: Yeni Hitit Krallık Dönemi

Kaynakça: Darga A.M., Hitit Sanatı, Akbank Kültür Ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1992.

Tanımı: Başında sivri Eski Babil stilinde boynuzlu bir başlık bulunmakladır. Kollar göğüs hizasında ve eller birbirine birleşmiştir. Dağ tanrısına özgü bir kıyafetle pullu olarak  betimlenmiştir. İri kulaklı ve sakallı bir figürdür.

Tanrı heykelciği
Tanrı heykelciği

Katalog No: 22

Eserin Adı: Tanrı heykelciği

Cinsi: Dağ kristali

Boyut: 6.1 sm

Buluntu Yeri: Tarsus- Gözlükule

Bulunduğu Müze: Adana Arkeoloji müzesi, Adana

Dönemi ve Tarihi: Yeni Hitit Krallık Dönemi

Kaynakça: Darga A.M., Hitit Sanatı, Akbank Kültür Ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1992.

Tanımı: Baş üzerinde sivri bir külah ya da başlığın varlığı belli olmaktadır. Vücudu blok halinde işlenmiştir. Eller göğüs altında birleşik vaziyettedir.

Boğazköy Sfenksli Kapının yontusu
Boğazköy Sfenksli Kapının yontusu

Katalog No: 23

Eserin Adı: Boğazköy Sfenksli Kapının yontusu

Cinsi: Taş

Boyut: 2.50 m

Buluntu Yeri: Boğazköy

Bulunduğu Müze: Eski Şark Eserleri Müzesi, İstanbul

Dönemi ve Tarihi: Yeni Hitit Krallık Dönemi

Kaynakça: Darga A.M., Hitit Sanatı, Akbank Kültür Ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1992.

Tanımı: üç boyutlu plastik eser olarak işlenmiştir. Ayaklar beş parmaklı aslan pençesi şeklindedir. Kuyruk diktir ve uçlar spiral eklinde sonlandırılmıştır. Yüzler hafif gülümser şekilde betimlenir.

Yerkapı sfenksi
Yerkapı sfenksi

Katalog No: 24

Eserin Adı: Yerkapı sfenksi

Cinsi: Taş

Boyut: 2.50 m

Buluntu Yeri: Yerkapı

Bulunduğu Müze:

Dönemi ve Tarihi: Yeni Hitit Krallık Dönemi

Kaynakça: Darga A.M., Hitit Sanatı, Akbank Kültür Ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1992.

Tanımı: Baş ustaca işlenmiştir bir kadın başıdır. Yüzde dolgun yanaklar ve kartal burun hâkimdir. Gözler başka maddeden kakma olarak yapılmıştır. Alın basık ve saçlar ortadan ikiye ayrılmış arkaya doğru devam edip kulakların arkasından göğüsse spiral yaparak inmektedir. Başta çift boynuzlu başlık yükselmektedir.  Yüzde arkaik gülümseme hâkimdir.